Vitamin A được biết đến là một hợp chất "vàng" cải thiện thị lực cho con người. Cung cấp đủ vitamin A không những giúp cơ thể tăng trưởng mà còn giúp tăng cường sức đề kháng chống lại bệnh tật. Tuy nhiên, lạm dụng quá nhiều sẽ gây ra một số tác dụng phụ. Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây để biết thừa vitamin A gây ra bệnh gì và những dấu hiệu cảnh báo.
1Vitamin A là gì?
Vitamin A là một loại vi chất dinh dưỡng thiết yếu cho sức khỏe con người, có vai trò quan trọng trong thị lực, hệ miễn dịch và sức đề kháng của da. Vitamin A có thể được tìm thấy trong thực phẩm từ động vật, dưới dạng retinol, retinyl este và thực phẩm từ thực vật dưới dạng caroten (tiền vitamin A).[1]
Vitamin A là một loại vitamin thiết yếu cho sức khỏe con người
2Dấu hiệu cơ thể thừa vitamin A
Các dấu hiệu cơ thể thừa vitamin A tùy thuộc vào tình trạng cấp tính hay mạn tính. Cụ thể:
Dấu hiệu thừa vitamin A cấp tính
Người bệnh được xác định thừa vitamin A cấp tính khi hấp thụ > 300.000 đơn vị/ngày, khi đó một số biểu hiện như sau:
- Dễ cáu gắt.
- Buồn ngủ.
- Nôn, buồn nôn.
- Đau bụng.
- Tăng áp lực nội sọ.[2] [3]
Buồn nôn có thể là dấu hiệu thừa vitamin A cấp tính
Dấu hiệu thừa vitamin A mạn tính
Người bệnh được xác định thừa vitamin A mạn tính khi hấp thụ 100.000 đơn vị vitamin A/ngày, liên tục từ 10 - 15 ngày, có thể gồm các biểu hiện như sau:
- Mờ mắt, giảm thị lực.
- Loét miệng.
- Sưng, đau nhức xương.
- Nứt móng tay.
- Chóng mặt, buồn nôn.
- Nhạy cảm với ánh sáng.
- Da khô ráp, vàng da.
- Rụng tóc.
- Lú lẫn.
- Tăng áp lực nội sọ.[2] [3]
Mờ mắt, chóng mặt là dấu hiệu thừa vitamin A mạn tính điển hình
Dấu hiệu thừa vitamin A ở trẻ sơ sinh và trẻ em
Trẻ từ 1 - 3 tuổi chỉ nên bổ sung < 2000 đơn vị vitamin A/ngày, trẻ từ 4 - 8 tuổi nên bổ sung < 3000 đơn vị vitamin A/ngày. Do đó, cha mẹ cần lưu ý những dấu hiệu thừa vitamin A ở trẻ như:
- Đau đầu, chóng mặt.
- Mềm xương sọ.
- Thóp phồng trên đỉnh sọ ở trẻ sơ sinh.
- Chậm hoặc không tăng cân.
- Nhãn cầu lồi.
- Hôn mê.[2] [3]
Trẻ thừa vitamin A thường cảm thấy đau đầu
3Nguyên nhân thừa vitamin A
Vitamin A tan trong dầu và được dự trữ trong gan. Bổ sung liên tục trong một thời gian gây tích luỹ nồng độ dẫn đến ngộ độc mãn tính.
Bên cạnh đó, sử dụng một số loại kem trị mụn chứa vitamin A cũng dẫn đến thừa vitamin A. Đa số các trường hợp trẻ nhỏ thừa vitamin A thường do uống nhầm hoặc được bổ sung quá liều.[4]
Uống kéo dài thuốc trị mụn như isotretinoin dẫn tới thừa vitamin A
4Biến chứng khi thừa vitamin A
Thừa vitamin A dẫn tới nhiều hệ lụy nghiêm trọng như:
- Tổn thương gan.
- Loãng xương.
- Tích tụ nhiều canxi gây tổn thương thận.[5]
Thừa vitamin A có thể dẫn tới loãng xương
5Chẩn đoán và điều trị
Bác sĩ chẩn đoán ngộ độc vitamin A dựa vào tiền sử dùng thuốc và các biểu hiện lâm sàng như: Buồn nôn, mờ mắt, đau đầu, chóng mặt, da khô ráp…Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh làm thêm xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ retinol và canxi trong huyết thanh.
Với những người thừa vitamin A, nồng độ retinol trong huyết thanh lúc đói có thể tăng > 3.49 mcmol/L (mức bình thường 1 - 3 mcmol/L). Cách tốt nhất để điều trị thừa vitamin A là dừng sử dụng loại vitamin này. Nếu tình trạng dư thừa gây ra biến chứng, bác sĩ sẽ điều trị biến chứng.
Xét nghiệm nồng độ retinol trong huyết thanh giúp chẩn đoán thừa vitamin A
6Cách phòng tránh thừa vitamin A
Dưới đây là một số biện pháp để tránh phòng dư thừa vitamin A:
- Điều chỉnh chế độ ăn uống: Hạn chế tiêu thụ quá nhiều thực phẩm giàu vitamin A như gan, cá hồi, trứng và thực phẩm có chứa nhiều provitamin A (carotenoids) như cà rốt và bí ngô.
- Bổ sung vitamin A theo chỉ định của bác sĩ: Thực hiện theo chỉ dẫn về liều lượng vitamin A được đề xuất hàng ngày.
- Theo dõi tình trạng sức khỏe: Nếu bạn thấy có các triệu chứng dư thừa vitamin A như nôn mửa, mệt mỏi, mất cân nặng, mắt mờ hay các vấn đề về sức khỏe khác, hãy đến các cơ sở y tế để được thăm khám kịp thời.
- Thực hiện các xét nghiệm vi chất trong máu định kỳ: Chúng giúp đảm bảo rằng mức vitamin A trong cơ thể không cao hơn mức an toàn.
Thực hiện xét nghiệm máu định kỳ để phòng dư thừa vitamin A
7Thực phẩm nào cần tránh nếu đang thừa vitamin A
Những người dư thừa vitamin A cần tránh các thực phẩm giàu vitamin A như cá, thịt, gan động vật, gia cầm, hải sản. Bên cạnh đó, người bệnh cũng không nên sử dụng các loại thực phẩm chứa beta - caroten như cà chua, cà rốt, bí đỏ,...
Người dư thừa vitamin A cần kiêng các thực phẩm như gan, trứng, sữa,...
Trên đây là những thông tin giải đáp thừa vitamin A gây ra bệnh gì và những triệu chứng của bệnh. Hy vọng bài viết đã giúp bạn đọc hiểu hơn về cách sử dụng vitamin hợp lý. Hãy chia sẻ tới người thân, bạn bè nếu thấy bài viết hữu ích nhé!
