Hiếm muộn nữ là tình trạng ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản của phụ nữ. Một số bệnh lý như lạc nội mạc tử cung, viêm nhiễm, suy buồng trứng, ứ dịch vòi trứng… là những nguyên nhân hàng đầu để dẫn đến tình trạng hiếm muộn ở nữ.
Hiếm muộn ở nữ là gì?
Hiếm muộn ở nữ được hiểu là trường hợp một cặp vợ chồng sau một thời gian chung sống mà người phụ nữ chưa thể mang thai một cách tự nhiên mà không sử dụng các biện pháp tránh thai nào. Thời gian này được xác định là 1 năm với những phụ nữ dưới 35 tuổi và 6 tháng với những phụ nữ trên 35 tuổi. (1)
Theo bác sĩ Bảo Yến “Hiếm muộn do yếu tố nữ thường chiếm 40% tổng số các trường hợp vô sinh nói chung, 40% thuộc về yếu tố từ nam giới (vô sinh nam hoặc hiếm muộn nam), tình trạng hiếm muộn có thể ảnh hưởng xấu đến hôn nhân, đời sống tình cảm và tinh thần của hai vợ chồng. Chúng ta nên hiểu việc có con là chuyện của cả vợ và chồng vì vậy với những cặp đôi có giao hợp thường xuyên nhưng chưa có tin vui nên liên hệ ngay với các chuyên gia về hỗ trợ sinh sản để được thăm khám hiếm muộn và có những tư vấn kịp thời.”
Nguyên nhân gây hiếm muộn nữ
Hiếm muộn nữ có thể xảy ra ở bất kỳ người phụ nữ nào, tuy nhiên những người từng có tiền tử về mắc các bệnh viêm nhiễm phụ khoa, rối loạn nội tiết tố, kinh nguyệt, tiền sử nạo phá thai nhiều lần… thường có nguy cơ cao hơn so với người bình thường. Một số nguyên nhân gây hiếm muộn nữ phổ biến bao gồm: (2)
- Rối loạn phóng noãn: Đây là nguyên nhân chiếm đến 25% trường hợp vô sinh nữ. Khi bị rối loạn phóng noãn trứng sẽ không rụng hoặc rụng không thường xuyên. Tình trạng này xảy ra khi việc điều hòa rụng trứng gặp trục trặc tại vùng dưới đồi-tuyến yên hoặc tai buồng trứng
- Lạc nội mạc tử cung: Đây là nguyên nhân chiếm khoảng 15% trường hợp vô sinh. Lạc nội mạc tử cung tuy là bệnh lành tính nhưng lại gây ảnh hưởng đến chất lượng sống hoặc khó khăn cho người phụ nữ trong việc thụ thai. Khối lạc nội mạc có thể được ghi nhận tại cơ tử cung, buồng trứng, vòi trứng, vùng chậu, trực tràng…
Sự phát triển của lạc nội mạc có thể làm tắc ống dẫn trứng không thể cho trứng và tinh trùng kết hợp, trường hợp lạc nội mạc trong cơ tử cung gây ảnh hưởng đến sự làm tổ và phát triển của thai nhi, gây thất bại làm tổ hoặc biến chứng thai kì như ra huyết, dọa sảy thai, sanh non…
- Tăng prolactin: Đây là nguyên nhân chiếm khoảng 7% trường hợp hiếm muộn nữ, tăng prolactin có thể đến tự sự rối loạn của trục dưới đồi - tuyến yên hậu quả là gây rối loạn rụng trứng. Người bị tăng prolactin có thể gặp các vấn đề như giảm ham muốn, kinh nguyệt rối loạn, estrogen giảm…
- Viêm vùng chậu: Đây là nguyên nhân chiếm khoảng 12% trường hợp hiếm muộn nữ, viêm vùng chậu có thể xảy ra khi phụ nữ mắc một số bệnh như lậu, nhiễm trùng chlamydia, bệnh lây truyền qua đường tình dục…
- Tắc ống dẫn trứng: Đây là nguyên nhân chiếm khoảng 11%, việc ống dẫn trứng bị tắc nghẽn khiến trứng và tinh trùng không thể thụ tinh.
- Suy buồng trứng sớm: Hay còn gọi là suy buồng trứng nguyên phát, bệnh lý này thường do di truyền, hóa trị hoặc bệnh nhân từng có làm phẫu thuật tác động lên buồng trứng.
- Bất thường về tử cung: một số vấn đề về tử cung có thể dẫn tới hiếm muộn nữ như tử cung dị dạng, hẹp cổ tử cung, tử cung nhi hóa…
- Hiếm muộn không rõ nguyên nhân: Trong một số trường hợp không thể tìm ra được nguyên nhân hiếm muộn.
- Hội chứng buồng trứng đa nang: Đa nang buồng trứng gây mất cân bằng nội tiết tố và ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng. Hội chứng này có liên quan đến tình trạng kháng insulin và béo phì có thể gây khó khăn khi mang thai tự nhiên ở phụ nữ.
Yếu tố nguy cơ
Bên cạnh những nguyên nhân dẫn đến hiếm muộn nữ, có một số yếu tố nguy cơ khiến nguy cơ hiếm muộn cao hơn như:
- Tuổi: Tuổi của người phụ nữ càng cao thì chất lượng và số lượng trứng bắt đầu suy giảm. Sau năm 35 tuổi, số lượng và chất lượng trứng sẽ giảm rõ ràng. Điều này cũng đồng nghĩa với việc thụ thai sẽ khó khăn hơn và nguy cơ sảy thai, lưu thai cũng cao hơn.
- Cân nặng: Việc thừa cân hoặc thiếu cân đều ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, đặc biệt là quá trình rụng trứng. Một cơ thể với chỉ số khối BMI khỏe mạnh có thể làm tăng tần suất rụng trứng và khả năng mang thai.
- Hút thuốc: Việc hút thuốc gây hại đến mọi cơ quan trong cơ thể. Hút thuốc lá đồng nghĩa với việc bạn không chỉ đưa nicotin mà còn hơn 5000 hóa chất, bao gồm cả chất gây ung thư vào phổi, máu và các cơ quan. Hút thuốc lá tác động xấu lên tử cung, ống dẫn trứng, không chỉ vậy còn tăng nguy cơ sảy thai, thai ngoài tử cung, làm lão hóa buồng trứng và suy buồng trứng sớm. Ngưng hút thuốc lá trước khi bạn điều trị hiếm muộn để đạt hiệu quả khả quan hơn.
- Uống rượu bia: Uống quá nhiều rượu bia cũng có thể làm giảm khả năng sinh sản.
Dấu hiệu hiếm muộn ở nữ giới
Ở nữ giới, sự thay đổi của kinh nguyệt hay các bất thường về nội tiết tố có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý liên quan đến vô sinh bao gồm: (3)
- Kinh nguyệt thất thường, lượng kinh nguyệt ít hoặc nhiều, thời gian kéo dài hoặc ngắn hơn;
- Vô kinh;
- Có thay đổi về ham muốn tình dục;
- Thay đổi về da, nổi mụn trứng cá;
- Tăng cân;
- Đau khi quan hệ tình dục;
- Xuất huyết âm đạo bất thường;
- Khí hư bất thường…
Phương pháp chẩn đoán hiếm muộn ở nữ giới
Để chẩn đoán hiếm muộn nữ có các phương pháp chẩn đoán như:
Xét nghiệm cơ bản:
- Các xét nghiệm cơ bản để chẩn đoán hiếm muộn nữ bao gồm: Xét nghiệm miễn dịch, xét nghiệm AMH, xét nghiệm Chlamydia, xét nghiệm tuyến giáp (TSH, T3, FT4), xét nghiệm nội tiết FSH, LH, E2, Prolactin, P4.
Một số siêu âm cần thiết bao gồm:
- Siêu âm phụ khoa, siêu âm đếm nang thứ cấp, siêu âm theo dõi sự phát triển của nang noãn, siêu âm bơm nước buồng tử cung.
- Chụp X-quang tử cung - vòi trứng (HSG) được sử dụng để quan sát bên trong tử cung và các ống dẫn trứng.
- Nội soi buồng tử cung chẩn đoán thường được áp dụng để quan sát buồng tử cung, giúp chẩn đoán và điều trị các bất thường ở tử cung, đây có thể là nguyên nhân dân đến vô sinh hoặc thất bại làm tổ nhiều lần.
Hiếm muộn ở nữ có chữa được không?
Hiếm muộn nữ có chữa được không là vấn đề mà nhiều chị em quan tâm. Theo bác sĩ Bảo Yến:” Hiện nay với sự phát triển của y học hiện đại, phần lớn những bệnh lý dẫn đến tình trạng hiếm muộn nữ đều có thể được điều trị và người phụ nữ có thể mang thai khi được chẩn đoán kết hợp điều trị kịp thời”. (4)
Yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến việc mang thai của người phụ nữ bao gồm các bệnh lý vô sinh và độ tuổi của người phụ nữ. Vì vậy khi có các dấu hiệu cảnh bảo hiếm muộn nữ chị em nên đến ngay các cơ sở y tế có chuyên khoa hỗ trợ sinh sản để được bác sĩ tư vấn và có phác đồ điều trị phù hợp.
Biện pháp phòng ngừa hiếm muộn ở phụ nữ
Phòng ngừa hiếm muộn ở phụ nữ cần làm những gì? Đầu tiên chị em nên có thói quen thăm khám phụ khoa định kỳ để biết rõ tình trạng của mình. Bên cạnh đó, một số thay đổi trong lối sống, sinh hoạt sẽ giúp chị em nâng cao sức khỏe tổng thể, từ đó sức khỏe sinh sản cũng tốt lên như:
- Duy trì cân nặng hợp lý: Phụ nữ thừa cân và thiếu cân có nhiều nguy cơ bị rối loạn rụng trứng.
- Trường hợp chị em cần giảm cân, hãy chọn những bài tập thể dục vừa phải, phù hợp với thể trạng và sức khỏe của mình. Việc tập thể dục cường độ cao hơn năm giờ một tuần có liên quan đến việc giảm rụng trứng vì vậy luyện tập nên ở mức độ vừa phải.
- Từ bỏ hút thuốc: Thuốc lá có nhiều tác động tiêu cực đến khả năng sinh sản, cũng như sức khỏe tổng quát của mẹ và sức khỏe của thai nhi. Nếu phụ nữ hút thuốc và đang cân nhắc mang thai, hãy bỏ ngay.
- Tránh uống rượu: Sử dụng rượu nặng có thể dẫn đến giảm khả năng sinh sản. Và bất kỳ việc sử dụng rượu nào cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của thai nhi đang phát triển. Nếu chị em đang có kế hoạch mang thai, hãy tránh uống rượu và không uống rượu khi mang thai.
- Giảm căng thẳng: Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng căng thẳng có thể khiến các cặp vợ chồng có kết quả điều trị vô sinh kém hơn. Cố gắng giảm căng thẳng trong cuộc sống trước khi cố gắng mang thai.
Để được tư vấn thêm về hiếm muộn nữ với các chuyên gia hàng đầu tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, quý khách hàng vui lòng liên hệ đến:
Hy vọng bài viết trên đã cung cấp những thông tin hữu ích về vấn đề hiếm muộn ở nữ. Những chị em đang mong con không nên trì hoãn việc thăm khám để tránh bỏ lỡ thời gian vàng trong điều trị.
