Triệu chứng buồn ngủ mà không ngủ được là một dạng rối loạn giấc ngủ đã và đang diễn ra khá phổ biến hiện nay. Nếu tình trạng này bị kéo dài trong nhiều ngày liền sẽ làm ảnh hưởng không hề nhỏ đến sức khỏe thần kinh, công việc và cả chất lượng cuộc sống. Chính vì vậy, người bệnh cần tìm hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh để từ đó có những hướng điều trị phù hợp.
Thực trạng “buồn ngủ mà không ngủ được” hiện nay
Giấc ngủ là một trong những nhu cầu thiết yếu và cần đáp ứng để đảm bảo tốt cho sức khỏe của mỗi người trong cuộc sống hiện nay. Một giấc ngủ sâu sẽ giúp bạn giảm bớt sự mệt mỏi, căng thẳng, chống uể oải hay ngáp ngắn ngáp dài và nạp thêm nguồn năng lượng mới để có thể bắt tay ngay vào công việc. Trung bình một người bình thường cần ngủ đủ từ 7 - 8 tiếng đồng hồ mỗi đêm. Đối với trẻ nhỏ cần ngủ nhiều hơn so với người lớn khoảng 9 - 10 giờ thậm chí có thể hơn.
Tuy nhiên, hiện nay không ít người rơi vào tình trạng buồn ngủ mà không ngủ được. Hiện tượng này có thể là dấu hiệu ban đầu của chứng mất ngủ cấp tính và có thể chuyển nhanh sang giai đoạn mãn tính nếu không được quan tâm và có hướng giải quyết triệt để.
Các chuyên gia đã chứng minh và cho biết, hiện tượng buồn ngủ nhưng không ngủ được có thể là dấu hiệu của bệnh suy nhược thần kinh. Người bệnh thường có trạng thái mất ngủ vào ban đêm và mệt mỏi, ngáp ngắn ngáp dài, uể oải, thậm chí ngủ gật vào ban ngày. Tình trạng chung của các đối tượng đang gặp phải thường có xu hướng buồn ngủ khi ngồi học tập hay làm việc nhưng khó chợp mắt khi nằm xuống.
Đa phần, hiện tượng buồn ngủ nhưng không ngủ được thường gặp khá phổ biến ở người trưởng thành mệt mỏi quá độ, áp lực từ công việc, đời sống và các mối liên hệ xã hội. Trường hợp số ít khác, trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ mới biết đi hay trẻ em ở độ tuổi đi học cũng có thể mắc phải. Điều này xảy ra khi trẻ nhỏ bỏ qua những giấc ngủ ngắn, thức khuya, đi ngủ muộn hoặc chất lượng giấc ngủ không được đảm bảo.
Theo thống kê của giới y học, trung bình có đến 10% người trưởng thành đang mất ngủ mãn tính và hơn 15% trường hợp bị mất ngủ cấp tính. Hiện nay, tỷ lệ này đang không ngừng gia tăng và tạo nên làn sóng ám ảnh của không ít người. Nếu gặp phải tình trạng buồn ngủ mà không ngủ được, người bệnh thường có những biểu hiện sau:
- Gần đến tờ mờ sáng mới có thể chợp mắt;
- Dễ bị đánh thức bởi những tiếng động nhỏ và khó có thể trở lại giấc ngủ;
- Khó tập trung vào giấc ngủ;
- Suy nghĩ nhiều dẫn đền trằn trọc trước khi đi ngủ;
- Cảm thấy uể oải, mệt mỏi khi thức giấc;
- Không có cảm giác thỏa mãn sau khi ngủ dậy;
- Tinh thần kém, cơ thể hay lờ đờ và kém tỉnh táo vào ban ngày;
- Gặp khó khăn trong việc ghi nhớ mọi thứ.
Những triệu chứng đã được liệt kê có thể gây ảnh hưởng không hề nhỏ đến sức khỏe thần kinh, tâm trạng, sức khỏe, công việc và chất lượng cuộc sống. Nghiêm trọng hơn, tình trạng buồn ngủ nhưng không thể ngủ được có thể trở thành thủ phạm tiềm ẩn dẫn đến các biến chứng nguy hiểm khác.
Buồn ngủ mà không ngủ được là do đâu?
Có cảm giác buồn ngủ nhưng không thể ngủ được có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, chủ yếu là do yếu tố tâm thần hoặc do các tác nhân bên ngoài. Cụ thể hơn:
Do não bộ bị kích thích quá mức
Vận động mạnh hay sử dụng các chất kích thích trước giờ đi ngủ có khả năng kích thích não bộ hoạt động trước khi đi ngủ có thể dẫn đến tình trạng buồn ngủ nhưng không thể ngủ được. Khi não bộ bị kích thích quá mức sẽ khiến cho sức khỏe thần kinh bị căng thẳng, mệt mỏi và khó có thể đi vào giấc ngủ.
Sử dụng các thiết bị có ánh sáng xanh
Có khá nhiều người vẫn có thói quen sử dụng thiết bị điện tử trước giờ đi ngủ. Phần lớn họ đều cho rằng “xem mỏi mắt để dễ ngủ”. Trên thực tế thì vấn đề này lại mang kết quả hoàn toàn ngược lại. Bởi não bộ là một mạng lưới nơ-ron thần kinh phức tạp. Các mạng lưới này chịu trách nhiệm tăng sự tỉnh táo khi làm việc và thư giãn khi ngủ. Chúng rất dễ bị kích thích bởi các yếu tố bên ngoài.
Khi sử dụng các thiết bị điện tử, các mạng lưới thần kinh được kích hoạt để đáp ứng nhu cầu. Điều này sẽ khiến đồng hồ sinh học bị đảo lộn và làm ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ tự nhiên. Hơn nữa, các thiết bị điện tử thường phát ra ánh sáng màu xanh. Khoảng cách từ ánh sáng xanh đến mắt và rất ngắn. Điều này sẽ gây ức chế não bộ tiết hormone gây ngủ và gây cản trở đến chu kỳ ngủ.
Do cơ thể bị mệt mỏi hoặc quá căng thẳng
Áp lực từ công việc, áp lực từ cuộc sống hay các mối quan hệ xã hội rất dễ khiến con người bị mệt mỏi và căng thẳng. Điều này có thể làm ảnh hưởng không hề nhỏ đến sức khỏe tinh thần lẫn thể chất, thậm chí có khả năng khiến não bộ tỉnh táo và gây trì hoãn giấc ngủ.
Theo các chuyên gia chuyên nghiên cứu lĩnh vực mất ngủ cho hay, các triệu chứng căng thẳng, thần kinh mệt mỏi, lo lắng, trầm cảm là những nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng mất ngủ kinh niên. Những triệu chứng này có thể dần trở nên nghiêm trọng hơn nếu không được quan tâm và hướng điều trị tích cực.
Ngoài ra, nguyên nhân tâm lý khác cũng có thể chi phối giấc ngủ và dẫn đến tình trạng buồn ngủ nhưng không thể ngủ được, bao gồm: cáu gắt, dễ nổi nóng, giận hờn, bức xúc, đau buồn hay các chấn thương tâm lý khác.
Do nóng trong người
Cơ thể quá nóng rất dễ gây bức bối, cáu giận và có thể dẫn đến tình trạng buồn ngủ nhưng không ngủ được, rối loạn giấc ngủ. Tuy nhiên, nhiệt độ của cơ thể có thể bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ môi trường. Do vậy, nhiệt độ phòng ngủ quá nóng có thể khiến bạn khó đi vào giấc ngủ sâu. Theo các chuyên gia, nhiệt độ phòng thích hợp để có được giấc ngủ ngon thường dao động từ 21 - 25ºC.
Do cơ thể mắc phải một số bệnh lý khác
Nhiều bệnh lý mà bản thân đang mắc phải cũng chính là “thủ phạm” tiềm ẩn gây ra tình trạng buồn ngủ nhưng không ngủ được. Một số bệnh lý điển hình như:
- Đau dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản gây ra tình trạng ợ hơi, ợ nóng;
- Nhu cầu đi tiểu nhiều về đêm khi mắc bệnh tiểu đường;
- Thận yếu, thận hư gây tiểu nhiều về đêm;
- Suy tim có thể gây ra cảm giác khó thở hoặc rối loạn nhịp tim;
- Rối loạn cơ xương hoặc các tổn thương ở các dây chằng, gân, cốt,…
Đa phần những bệnh lý trên đều có khả năng bùng phát cơn đau hay cảm giác khó chịu vào ban đêm. Điều này khiến cho chu kỳ giấc ngủ bị cản trở, giấc ngủ bị đánh giấc và khó có thể trở lại giấc ngủ.
Những nguyên nhân khác
Ngoài những nguyên nhân đã được kể trên, tình trạng buồn ngủ nhưng không ngủ được cũng có thể xảy ra bởi nhiều nguyên nhân khác, như:
- Càng về già càng dễ rơi vào trạng thái khó ngủ;
- Lạm dụng nhiều chất kích trước giờ đi ngủ như: cafe, thuốc lá, cocain,…;
- Sử dụng nhiều rượu, bia hay các loại đồ uống có cồn khác khiến cơ thể rơi vào trạng thái ru ngủ nhưng khó đi vào giấc ngủ sâu, dễ bị bức bối khi ngủ;
- Ăn quá no vào buổi tối gây ra cảm giác chướng bụng, đầy bụng, thức ăn không được tiêu hóa hoàn toàn…
Những hệ lụy nghiêm trọng của việc buồn ngủ nhưng không thể ngủ được
Việc buồn ngủ nhưng không thể ngủ được tuy không phải là tình trạng khó điều trị nhưng nếu không có những giải pháp khắc phục phù hợp và kịp thời có thể làm ảnh hưởng không hề nhỏ đến đồng hồ sinh học cũng như những hệ lụy khác về mặt sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Dưới đây là một số hệ lụy điển hình:
Suy giảm trí nhớ, khả năng tập trung và ghi nhớ kém
Tình trạng buồn ngủ nhưng không thể ngủ được kéo dài trong suốt buổi tối sẽ khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi, uể oải, chậm chạp và không đủ nguồn năng lượng để bắt đầu cho một ngày làm việc. Nếu tình trạng này diễn biến trong nhiều ngày liền có thể sẽ làm ảnh hưởng không nhỏ đến sự vận hành của não bộ, khiến chúng bị bất ổn định và gây ra không ít khó khăn trong việc thực hiện nhiệm vụ và ghi nhớ.
Bên cạnh đó, tình trạng buồn ngủ nhưng không thể ngủ được còn khiến bạn phải ngáp ngắn ngáp dài trong quá trình làm việc. Chính vì điều này đã khiến não bộ hoạt động chậm, gây thiếu tập trung và làm ảnh hưởng không hề nhỏ đến năng suất công việc.
Tăng nguy cơ mắc bệnh huyết áp
Buồn ngủ nhưng không ngủ được đồng nghĩa với việc mất ngủ. Khi đó, hệ thần kinh giao cảm sẽ hoạt động nhiều hơn bình thường. Chúng có thể làm mạch máu co lại, huyết áp tăng và tạo áp lực khá lớn lên tim mạch. Nếu tình trạng mất ngủ bị kéo dài trong nhiều ngày liền thường có khả năng cao gây ra các bệnh lý về bệnh tim mạch.
Ngoài ra, khi giấc ngủ bị cản trở, cơ thể có khả năng bị mất cân bằng insulin. Việc cơ thể không bị rơi vào giấc ngủ buộc phải tăng tiết insulin để ổn định đường huyết. Điều này sẽ làm ảnh hưởng không hề nhỏ đến chức năng tim mạch.
Có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm
Các đối tượng bị rơi vào tình trạng buồn ngủ nhưng không thể ngủ được thường có những nỗi lo lắng, phiền muộn chưa tìm được lối giải quyết phù hợp. Nếu tình trạng này diễn ra trong nhiều ngày liền sẽ khiến não bộ có những suy nghĩ tiêu cực. Tình trạng này thường đi kèm với những biểu hiện như: rối loạn tâm lý, rối loạn tâm trạng, dễ cáu gắt,…
Hơn nữa, chứng buồn ngủ nhưng không thể ngủ được còn có khả năng nảy sinh nhiều vấn đề liên quan đến sức khỏe thần kinh như: trầm cảm, tự kỷ,…
Ảnh hưởng đến cuộc sống hôn nhân và đời sống tình dục
Đời sống tình dục của các đối tượng bị mất ngủ cũng sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực, nguyên nhân chính là nội tiết tố bị rối loạn. Thông thường, nam giới thường có xu hướng cáu gắt, rối loạn tâm lý khi đối mặt với nhiều áp lực từ công việc và cả cuộc sống hôn nhân. Còn nữ giới, sự mệt mỏi từ công việc, con cái, gia đình cũng có thể trở thành “thủ phạm” khiến cho hệ thần kinh không sản xuất ra hormone hạnh phúc.
Gây tăng cân
Nhiều người vẫn còn tin rằng, nếu bị mất ngủ, cơ thể sẽ trở nên mệt mỏi là liệu pháp hoàn hảo giúp giảm cân. Trên thực tế, điều này lại mang kết quả hoàn toàn ngược lại, đồng nghĩa với việc bạn sẽ bị tăng cân nếu thức khuya.
Các chuyên gia đã chỉ ra, khi mất ngủ, cơ thể dễ rơi vào cảm giác mệt mỏi, uể oải, dễ bị đau đầu bởi bộ não không có thời gian để thư giãn. Đồng thời, các cơ quan trong cơ thể không thể đảm nhiệm đúng chức năng vốn có của chúng. Khi đó, hàm lượng calo không thể tiêu hao dẫn đến tích trữ lượng mỡ và gây ra tình trạng tăng cân.
Nguy cơ mắc bệnh ung thư
Có lẽ sẽ có khá nhiều người bất ngờ về việc buồn ngủ nhưng không thể ngủ có khả năng gia tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư. Trong một số tài liệu nghiên cứu khoa học gần đây cho biết, khi ngủ, lượng hormone melatonin được sản sinh nhằm chống lại sự tăng trưởng và phát triển của các tế bào hoặc khối u. Nhưng nếu mất ngủ, lượng hormone này bị hạn chế rất nhiều. Từ đó, tạo điều kiện thuận lợi cho các khối u phát triển kích thước.
Biện pháp khắc phục tình trạng buồn ngủ mà không ngủ được
Tình trạng buồn ngủ nhưng không ngủ được hoàn toàn có thể khắc phục triệt để nếu người bệnh biết cách điều chỉnh thói quen đi ngủ và xây dựng lối sinh hoạt hằng ngày mà không nhất thiết sử dụng thuốc Tây y. Bởi điều trị chứng mất ngủ bằng thuốc Tây y không được nhiều chuyên gia khuyến khích sử dụng nếu không thực sự cần thiết.
Hình thành thói quen đi ngủ khoa học
Để khắc phục tình trạng buồn ngủ nhưng không ngủ được cũng như nâng cao chất lượng giấc ngủ, người bệnh cần hình thành thói quen đi ngủ khoa học, cụ thể hơn:
- Tạo thói quen đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm nhất định trong ngày: Điều này sẽ giúp bạn tạo đồng hồ sinh học tự nhiên, cũng như tránh sự mệt mỏi sau mỗi lần thức giấc. Tuy nhiên, trong những khoảng thời gian đầu sẽ hơi khó khăn trong việc thức dậy đúng giờ, nhưng với sự kiên trì sẽ giúp bạn hình thành thói quen tốt;
- Tuyệt đối không “mang” sự mệt mỏi, căng thẳng lên giường ngủ: Trước khi lên giường ngủ, bạn cần chuẩn bị một đầu óc thư thái, không nên suy nghĩ quá nhiều đến vấn đề diễn ra trong ngày khiến bạn bị căng thẳng. Việc suy nghĩ quá nhiều sẽ gây áp lực cho não bộ và dẫn đến tình trạng khó ngủ;
- “Vệ sinh” không gian ngủ: Không gian ngủ chất lượng cần đảm bảo yếu tố yên tĩnh - thoáng mát- sạch sẽ. Những yếu tố này sẽ giúp bạn dễ dàng đi vào giấc ngủ. Bạn cần vệ sinh vị trí ngủ ít nhất một lần trong ngày, trang bị thêm một số thiết bị quạt lạnh vào những ngày hè nắng nóng hoặc máy sưởi khi thời tiết chuyển lạnh. Ngoài ra, bạn có thể sử dụng tinh dầu thơm để tạo không gian thư thoái nhằm mang lại cảm giác dễ chịu để đi vào giấc ngủ tự nhiên;
- Không sử dụng các thiết bị có ánh sáng xanh trước giờ đi ngủ: Không nên sử dụng các thiết bị điện tử ít nhất 1 giờ đồng hồ trước khi đi ngủ, bao gồm cả điện thoại, tivi, máy tính, thiết bị chơi game,… Thay vào đó, bạn có thể đọc sách, nghe nhạc hoặc trò chuyện với bạn cùng giường;
- Hạn chế ngủ nhiều vào lúc xế chiều: Xế chiều là khoảng thời gian lý tưởng của khá nhiều người để đánh một giấc ngủ ngắn. Tuy nhiên, ngủ giờ này có thể khiến cơ thể mệt mỏi và có khả năng làm ảnh hưởng cả đến giấc ngủ vào ban đêm;
- Cách giải quyết hiệu quả khi khó ngủ: Nếu không thể chợp mắt sau 20 - 30 phút nằm trên giường, bạn có thể ra khỏi giường rồi di chuyển đến một góc khác trong phòng và trở lại giường ngủ khi cơ thể đã đủ thoải mái, thư giãn. Để thư giãn đầu óc cũng như cơ thể, bạn có thể nghe một đoạn nhạc hoặc đọc một đoạn ngắn trong cuốn sách cho đến khi cảm thấy buồn ngủ.
Tuy nhiên, các cách kể trên chỉ phù hợp với tình trạng buồn ngủ mà không ngủ được thoáng qua vài ngày hoặc do yếu tố tâm lý trong 1 giai đoạn nhất định. Trường hợp mất ngủ kéo dài, cơ thể mệt mỏi, tinh thần căng thẳng là dấu hiệu của bệnh lý mà người bệnh cần thăm khám để có phương pháp điều trị phù hợp. Trong đó, điều trị mất ngủ bằng Đông y là phương pháp hiệu quả, an toàn nhất hiện nay.
