Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Nam Phong - Bác sĩ Nhi - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc.
Lỗ tai nghe tiếng bụp bụp hay bệnh ù tai là tên gọi của chứng nghe thấy những tiếng ồn mà không phải do nguồn bên ngoài gây ra, tình trạng này thường không phải là dấu hiệu của bất kỳ tình trạng nghiêm trọng nào và thường cải thiện theo thời gian. Tùy nhiên, khi lỗ tai nghe tiếng bụp bụp hay những âm thanh khó chịu kéo dài, chất lượng cuộc sống luôn ít nhiều bị ảnh hưởng.
1. Lỗ tai nghe tiếng bụp bụp là bị làm sao?
Lỗ tai nghe tiếng bụp bụp hay ù tai được miêu tả như một âm thanh huýt sáo, lách tách, vo ve hoặc gầm rú. Thông thường, chỉ bạn mới có thể nghe thấy nó và nó xảy ra mặc dù không có âm thanh bên ngoài. Có một số tình trạng có thể gây ra triệu chứng này, bao gồm một số loại mất thính giác, tiếp xúc lâu với tiếng ồn lớn, co thắt cơ trong tai, rối loạn thần kinh và các rối loạn khác.
Có hai loại ù tai:
- Ù tai chủ quan là ù tai chỉ có bản thân người bệnh mới nghe được. Đây là loại ù tai phổ biến nhất, có thể do các vấn đề về tai ở tai ngoài, tai giữa hoặc tai trong. Đồng thời, bệnh cũng có thể được gây ra bởi các vấn đề với dây thần kinh thính giác (dây sọ số VIII) hoặc phần não xử lý tương ứng.
- Ù tai khách quan, một người nghe thấy âm thanh bên trong (tiếng ồn phát ra từ một quá trình sinh lý thực tế xảy ra gần tai giữa). Điều thú vị là đôi khi bác sĩ khi kiểm tra tai của bệnh nhân có thể nghe thấy tiếng ồn của ù tai khách quan.Với chứng ù tai khách quan, tiếng ồn (thường được mô tả là âm thanh rung động) đến từ các mạch máu có vấn đề, chẳng hạn như động mạch cảnh bị ảnh hưởng bởi chứng xơ vữa động mạch (tích tụ chất béo) hoặc dị dạng mạch máu. Đôi khi tiếng ồn xảy ra do co thắt cơ trong tai giữa.
Mặc dù gây khó chịu nhưng khi lỗ tai nghe tiếng bụp bụp, cảm giác ù tai thường không phải là dấu hiệu của điều gì đó nghiêm trọng. Mặc dù vấn đề này có thể xấu đi theo thời gian nhưng đối với nhiều người, chứng ù tai có thể cải thiện khi điều trị. Theo đó, điều trị nguyên nhân cơ bản đã xác định đôi khi có ích trong việc giảm bớt triệu chứng. Các phương pháp điều trị khác có thể là làm giảm hoặc che bớt tiếng ồn, làm cho ít cảm giác bị ù tai hơn.
2. Các triệu chứng của ù tai như thế nào?
Ù tai liên quan đến cảm giác nghe thấy âm thanh trong tai trong khi hoàn toàn không có âm thanh gì từ môi trường bên ngoài. Các triệu chứng ù tai có thể bao gồm các loại tiếng ồn ào trong tai như tiếng bụp bụp, chuông reo, gầm gừ, nhấp chuột, tiếng rít hay tiếng ầm ầm.
Mọi âm thanh ảo có thể khác nhau về cao độ từ tiếng gầm nhỏ đến tiếng rít cao và người bệnh có thể nghe thấy những âm thanh này ở một hoặc cả 2 tai. Trong một số trường hợp, âm thanh có thể lớn đến mức cản trở khả năng tập trung hoặc nghe âm thanh bên ngoài.
Các âm thanh nghe được như trên có thể xuất hiện mọi lúc, mọi nơi, ngay cả khi đi ngủ, hoặc nó có thể tự nhiên xuất hiện và tự nhiên biến mất.
3. Nguyên nhân của ù tai là gì?
Một số tình trạng sức khỏe có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm chứng ù tai. Trong nhiều trường hợp, nguyên nhân ù tai chính xác thường không bao giờ được tìm thấy.
Nguyên nhân phổ biến của ù tai là do tổn thương tế bào lông tai trong. Những sợi lông nhỏ và mỏng manh trong tai trong di chuyển sinh lý theo áp lực của sóng âm thanh, kích hoạt các tế bào giải phóng tín hiệu điện qua dây thần kinh thính giác đến não bộ. Vùng não thính giác diễn giải những tín hiệu này thành âm thanh. Nếu các sợi lông bên trong tai trong bị uốn cong hoặc gãy, chúng có thể gây "rò rỉ" các xung điện ngẫu nhiên lên não, gây ra chứng ù tai.
Các nguyên nhân thực thể khác của ù tai bao gồm các vấn đề về tai, tình trạng sức khỏe mãn tính và chấn thương hoặc tình trạng ảnh hưởng đến các dây thần kinh hoặc trung tâm thính giác trong não bộ.
Ngoài ra, một số loại thuốc cũng có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm chứng ù tai. Nói chung, liều lượng các thuốc này càng cao, chứng ù tai sẽ càng trở nên tồi tệ hơn. Các thuốc này gồm có:
- Thuốc kháng sinh: polymyxin B, erythromycin, vancomycin, neomycin
- Thuốc điều trị ung thư: methotrexate, cisplatin
- Thuốc lợi tiểu: bumetanide, axit ethacrynic, furosemide
- Một số loại thuốc chống trầm cảm
Bên cạnh đó, các yếu tố sau đây cũng có thể làm tăng nguy cơ bị ù tai:
- Tiếp xúc với tiếng ồn lớn trong thời gian dài
- Tuổi già
- Nam giới
- Hút thuốc lá
- Có các vấn đề về tim mạch
4. Cách chẩn đoán kiểm tra chứng ù tai như thế nào?
Bác sĩ sẽ thăm khám tổng quát vùng tai, đầu và cổ để tìm các nguyên nhân có thể gây ra ù tai, bao gồm:
- Kiểm tra thính giác (thính học): Người bệnh sẽ ngồi trong phòng cách âm, đeo tai nghe được phát các âm thanh cụ thể vào từng tai một và ra tín hiệu cho biết khi nào có thể nghe thấy. Điều này có thể giúp loại trừ hoặc xác định các nguyên nhân tại hệ thống thính giác có thể gây ra ù tai.
- Cho chuyển động: Bác sĩ yêu cầu người bệnh cử động mắt, nghiến chặt hàm hoặc cử động cổ, tay và chân. Nếu chứng ù tai có thay đổi hoặc trầm trọng hơn, nghiệm pháp này có thể giúp xác định chứng rối loạn tiềm ẩn là nguyên nhân gây bệnh.
- Các xét nghiệm hình ảnh học: Tùy thuộc vào nguyên nhân nghi ngờ gây ra chứng ù tai, bác sĩ có thể cần chỉ định chụp CT hoặc MRI vùng đầu mặt cổ.
Ngoài ra, việc mô tả kỹ lưỡng những âm thanh nghe được có thể giúp bác sĩ xác định nguyên nhân tiềm ẩn như:
- Nhấp chuột: Các cơn co thắt cơ trong và xung quanh tai có thể gây ra âm thanh lách cách nghe thấy từng đợt, kéo dài từ vài giây đến vài phút.
- Gầm gừ: Những dao động âm thanh này thường có nguồn gốc từ mạch máu và người bệnh có thể nhận thấy sự dao động khi tập thể dục hoặc thay đổi tư thế, chẳng hạn như nằm xuống hoặc đứng lên.
- Tiếng bụp bụp theo nhịp tim: Các vấn đề về mạch máu, chẳng hạn như huyết áp cao, chứng phình động mạch hoặc khối u và tắc nghẽn ống tai hoặc ống vòi hoa sen có thể khuếch đại âm thanh của nhịp tim trong tai lên nhiều lần (ù tai do rung động).
- Tiếng chuông trầm thấp: Các tình trạng có thể gây ra tiếng ù ù nhỏ ở một bên tai bao gồm bệnh Meniere. Ù tai cũng có thể trở nên rất to trước khi rơi vào cảm giác chóng mặt.
5. Ù tai có điều trị được hay không?
Câu trả lời sẽ là có nếu đây là hệ quả của một tình trạng sức khỏe tiềm ẩn. Những ví dụ bao gồm:
- Lấy ráy tai: Nút ráy tai cũng có thể gây ảnh hưởng làm ù tai.
- Điều trị các bệnh lý mạch máu: Có thể cần dùng thuốc, phẫu thuật hoặc can thiệp nội mạch.
- Thay đổi thuốc: Nếu một loại thuốc đang dùng được cho là nguyên nhân gây ù tai
Nếu không tìm ra nguyên nhân thực thể gây bệnh, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc. Mặc dù có thể không chữa ù tai dứt điểm, trong một số trường hợp, thuốc có thể giúp giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng hoặc biến chứng. Các loại thuốc này bao gồm:
- Thuốc chống trầm cảm ba vòng
- Alprazolam
Cuối cùng, khi tình trạng ù tai kéo dài là kháng trị, người bệnh cần được hướng dẫn các biện pháp thích nghi bằng cách:
- Cách âm bằng tiếng ồn trắng: Dùng máy tạo tiếng ồn trắng có thể giúp ngăn chặn âm thanh tự phát trong tai, giúp người bệnh bớt khó chịu hơn.
- Đeo máy trợ thính: Việc này có thể đặc biệt hữu ích nếu người bệnh cũng có vấn đề về thính giác song song chứng ù tai.
- Ù tai bù khuyết: Một thiết bị đeo vào tai phát những âm nhạc được lập trình riêng để che đi các tần số cụ thể của chứng ù tai gây ra.
6. Các biến chứng và cách phòng ngừa chứng ù tai
Ù tai có thể gây ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống. Mặc dù mức độ ảnh hưởng đến từng cá nhân là khác nhau, nếu bạn bị ù tai, người bệnh đều ít nhiều mệt mỏi, căng thẳng, có vấn đề về giấc ngủ, khó tập trung, suy giảm trí nhớ, phiền muộn, lo lắng và cáu kỉnh. Chính vì vậy, việc điều trị các tình trạng liên quan này có thể không giúp cải thiện chứng ù tai nhưng lại có thể giúp người bệnh cảm thấy tốt hơn.
Để phòng ngừa chứng ù tai, đây có thể là việc khó khăn trước tiến trình tự nhiên theo thời gian không thể ngăn chặn được. Tuy nhiên, một số biện pháp phòng ngừa có thể giúp ngăn ngừa ù tai về sau:
- Sử dụng thiết bị bảo vệ thính giác khi phải tiếp xúc với âm thanh lớn, thời gian dài
- Giảm âm lượng âm thanh
- Chăm sóc tốt sức khỏe tim mạch
Tóm lại, khi lỗ tai nghe tiếng bụp bụp hay mắc phải chứng ù tai là một vấn đề sức khỏe vô cùng khó chịu. Dù không gây ảnh hưởng nghiêm trọng, tình trạng này cũng không thể điều trị hoàn toàn. Chính vì vậy, mỗi người cần có các biện pháp phòng tránh ngay từ khi còn trẻ tuổi cũng như chăm sóc sức khỏe toàn diện. Đồng thời, chỉ cần hiểu rõ hơn về chứng ù tai và học cách thích nghi cũng sẽ giúp một số người bớt khó chịu hơn.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
