SỰ KHÁC BIỆT GIỮA MÔ BỆNH HỌC VÀ TẾ BÀO HỌC

Mai Thị Như Anh

1. Tổng quan và sự khác biệt chính:

Sự khác biệt chính giữa mô bệnh học và tế bào học là mô bệnh học nghiên cứu về các mô bị bệnh bằng kính hiển vi trong khi tế bào học là nghiên cứu về các tế bào riêng lẻ của cơ thể.

Tế bào là đơn vị cấu trúc cơ bản của sự sống. Trong quá trình chẩn đoán bệnh trong y học, các tế bào và toàn bộ mô được các nhà giải phẫu bệnh kiểm tra. Nghiên cứu về các mô liên quan đến bệnh được gọi là mô bệnh học. Ngược lại, nghiên cứu về một loại tế bào duy nhất được gọi là tế bào học. Do đó, mô bệnh học xem xét các mô trong khi tế bào học xem xét các tế bào riêng lẻ.

2. Mô bệnh học là gì?

Mô học là nghiên cứu các mô của con người, trong khi bệnh lý học là nghiên cứu các bệnh. Do đó, mô bệnh học đề cập đến việc kiểm tra bằng kính hiển vi của các mô để nghiên cứu các biểu hiện của bệnh. Nói một cách dễ hiểu, mô bệnh học là nghiên cứu các mô liên quan đến bệnh tật. Trong mô bệnh học, một nhà bệnh học (bác sĩ chuyên ngành) kiểm tra những thay đổi trong bất kỳ mô nào có liên quan đến bệnh bằng cách sử dụng kính hiển vi và nghiên cứu các dấu hiệu và đặc điểm của bệnh.

Hình ảnh K tế bào đáy trên tiêu bản mô bệnh học bằng phương pháp nhuộm HENguồn: lấy từ bệnh nhân xét nghiệm tại Khoa Giải Phẫu bệnh, Bệnh viện Phong - Da liễu Trung ương Quy hòa

Để kiểm tra dưới kính hiển vi, cần phải loại bỏ các mô từ cơ thể hoặc thực vật và chuẩn bị các tiêu bản. Khi chuẩn bị các tiêu bản, các mẫu mô được thực hiện qua các bước: cố định, chuyển, đúc, cắt, nhuộm bằng thuốc nhuộm thích hợp và kiểm tra dưới kính hiển vi. Báo cáo mô bệnh học được gọi là báo cáo sinh thiết hoặc báo cáo bệnh lý.

Giá trị của mô bệnh học:

• Xác định được nhiều loại tổn thương đặc hiệu
• Chẩn đoán được nguồn gốc các u nguyên phát
• Phân loại được type mô bệnh học từ đó giúp lâm sàng có hướng điều trị đặc biệt là chỉ định điều trị đích.

3. Tế bào học là gì ?

Tế bào học là nghiên cứu các tế bào riêng lẻ của cơ thể về cấu trúc, chức năng và hóa học. Vì vậy, các tế bào bình thường được nghiên cứu trong tế bào học. Tuy nhiên, trong tế bào học, các tế bào liên quan đến bệnh được kiểm tra và phân tích để chẩn đoán tình trạng bệnh.

Hình ảnh ung thư biểu mô di căn hạch dưới đòn vai trên tiêu bản tế bào học (FNA) bằng phương pháp nhuộm Giemsa. Nguồn: lấy từ bệnh nhân xét nghiệm tại Khoa Giải Phẫu bệnh, Bệnh viện Phong - Da liễu Trung ương Quy hòa

Trong tế bào học, các tế bào riêng lẻ được quan sát thấy những thay đổi bất thường trong nhân và tế bào chất. Khi nhìn vào hạt nhân có thể thấy được kích thước, hình dạng và sự xuất hiện của vật chất di truyền. Kiểm tra tế bào học có thể được thực hiện trên các chất dịch cơ thể như máu, nước tiểu và dịch não tủy, vv. Nó cũng có thể được thực hiện bằng cách cạo hoặc chải các bề mặt mô. Tương tự như mô bệnh học, các mẫu tế bào phải được đặt trên lam kính, nhuộm màu và soi dưới kính hiển vi. Tế bào học thường được sử dụng trong y tế để ngăn ngừa và chẩn đoán bệnh.

Giá trị của tế bào học:

• Giúp xác định bản chất tổn thương, khối u nhanh, đơn giản, ít tốn kém.
• Góp phần quan trọng trong định hướng điều trị thích hợp cho bệnh nhân.
• Nếu kết quả tế bào học âm tính, bệnh nhân có thể tránh khỏi cuộc mổ không đáng có. Nếu không kết luận được hoặc kết quả của tế bào học dương tính, cần phải sinh thiết hoặc mổ để lấy bệnh phẩm làm xét nghiệm mô bệnh học

Tuy nhiên, nhược điểm chính của xét nghiệm tế bào học so với mô bệnh học là không đánh giá được các thông tin quan trọng khác về độ mô học, giai đoạn bệnh và tiên lượng bệnh.

4. Sự giống nhau giữa Mô bệnh học và Tế bào học là gì?

• • Mô bệnh học và tế bào học là hai nhánh của sinh học.
  • Chúng được sử dụng rộng rãi trong y học để phòng ngừa và chẩn đoán bệnh.
  • Trong cả hai nghiên cứu, bệnh phẩm được chuẩn bị bằng lam kính, nhuộm và kiểm tra dưới kính hiển vi bởi một nhà giải phẫu bệnh hoặc một nhà tế bào học.

5. Sự khác biệt giữa Mô bệnh học và Tế bào học là gì?

Mô bệnh học là khoa học xem xét các mô liên quan đến bệnh tật. Trong khi đó, tế bào học là khoa học nghiên cứu các tế bào riêng lẻ. Vì vậy, đây là điểm khác biệt chính giữa mô bệnh học và tế bào học.

Bảng dưới đây tóm tắt sự khác biệt giữa mô bệnh học và tế bào học.

Mô bệnh học

Tế bào học

Định nghĩa Mô bệnh học là kiểm tra các mô liên quan đến bệnh Tế bào học là nghiên cứu về các cấu trúc tế bào, chức năng và hóa học Thành phần nghiên cứu Mô Các tế bào riêng lẻ và nhân và tế bào chất của chúng Xâm lấn và chấn thương Xâm lấn và chấn thương nhiều hơn Ít xâm lấn và chấn thương hơn Chuẩn bị tiêu bản Phức tạp Đơn giản Giá thành Tốn kém Ít tốn kém

6. Tóm tắt - Mô bệnh học so với Tế bào học

Mô bệnh học là nghiên cứu các dấu hiệu của bệnh bằng cách kiểm tra các mô bằng kính hiển vi. Mặt khác, tế bào học là nghiên cứu các tế bào về cấu trúc, chức năng và hóa học. Cả mô bệnh học và tế bào học đều được sử dụng rộng rãi trong y học để chẩn đoán và phòng bệnh. Trong cả hai nghiên cứu, cần phải làm lam kính của bệnh phẩm, nhuộm chúng bằng thuốc nhuộm thích hợp và kiểm tra dưới kính hiển vi. Cũng cần quan sát các slide bởi một người được đào tạo chuyên môn thường xuyên bởi bác sĩ. Như vậy, đây là tóm tắt về sự khác biệt giữa mô bệnh học và tế bào học.

Tài liệu tham khảo

1. TS. Đặng Công Thuận(2014), Giáo trình Giải phẫu bệnh, Nhà xuất bản Đại học Huế, trang 23.
2. Judy Howell (2021), Sự khác biệt giữa Mô bệnh học và Tế bào học, https://vi.strephonsays.com/histopathology-and-cytology-15367
3. Samanthi (2020), Difference Between Histopathology and Cytology, https://www.differencebetween.com/difference-between-histopathology-and-cytology/
4. Stoewen, Debbie. “Cytology, Biopsy, and Histopathology.” VCA, VCA Hospitals
5. Lakna (2019), “What is the Difference Between Cytology and Histology”, https://pediaa.com/what-is-the-difference-between-cytology-and-histology/