Tế bào ung thư máu hình thành, phát triển thế nào?

Ung thư máu là một trong những căn bệnh ung thư ác tính, khiến người mắc bệnh phải đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe, thậm chí là chạm tay tới cánh cửa của tử thần.

1. Tế bào ung thư máu hình thành và phát triển như thế nào?

Cơ thể chúng ta được hình thành từ hàng tỷ các tế bào. Những tế bào này liên tục được sản xuất, phát triển và thay thế những tế bào đã chết, hoặc giúp hàn gắn lại những tế bào bị tổn thương sau một chấn thương.

Thông thường các tế bào phát triển và nhân lên theo một trình tự nhất định, tuy nhiên các gen bị tổn thương có thể phát triển không bình thường và từ đó phát triển thành những khối u, bao gồm:

• Khối u lành tính (không gây ung thư): Không xâm lấn vào các cơ quan và các mô xung quanh của cơ thể.
• Khối u ác tính (ung thư): Những khối u này sẽ phát triển, có thể được giới hạn trong phạm vi ban đầu nhưng nếu xử lý hay điều trị kịp thời các tế bào này, chúng sẽ xâm lấn vào những mô xung quanh, trở thành ung thư xâm lấn.

Sự chuyển dạng từ một tế bào bình thường sang một tế bào ung thư phải trải qua nhiều giai đoạn khác nhau, hay còn gọi là sự chuyển dạng từ một tổn thương tiền ung thư đến khối u ác tính. Có thể nói, sự tương tác giữa các yếu tố di truyền của một người và các tác nhân bên ngoài chính là những yếu tố gây ra sự chuyển dạng này. Những yếu tố bên ngoài bao gồm:

• Các tác nhân sinh ung vật lý: Bức xạ ion hóa và tia cực tím
• Các tác nhân sinh ung hóa học: Ví dụ như a-mi-ăng (asbestos), aflatoxin (một chất nhiễm bẩn thức ăn), arsenic (một chất nhiễm bẩn nước uống) và các thành phần của khói thuốc lá
• Các tác nhân sinh ung sinh học: Nhiễm trùng một số vi rút, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng.

Ung thư máu hay còn gọi là bệnh máu trắng, xảy ra khi tủy và hệ bạch huyết bị rối loạn, tạo ra những bạch cầu ác tính. Các tế bào bạch cầu này tăng sinh ngoài tầm kiểm soát và nhu cầu của cơ thể, chúng lấn át các tế bào khỏe mạnh trong máu khiến cho máu không hoàn thành được nhiệm vụ như thường lệ.

Trong máu có ba loại tế bào bao gồm hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Hồng cầu chứa huyết cầu tố, đi nuôi dưỡng các bộ phận và cơ quan trong cơ thể người. Bạch cầu có chức năng chống lại các chất lạ như hóa chất, vi sinh vật xâm nhập vào cơ thể và tạo ra kháng thể chống nhiễm trùng.

Tiểu cầu có nhiệm vụ giúp đông máu, tránh xuất huyết ở vết thương. Khi số lượng bạch cầu tăng lên đột biến, chúng sẽ bị thiếu nguồn thức ăn cũng như nguồn cung cấp dinh dưỡng, vì thế bạch cầu sẽ ăn chính hồng cầu. Điều này khiến cho cơ thể không đủ máu để nuôi dưỡng, dần dần cơ thể trở nên yếu ớt, không có sức đề kháng và nó là tiền đề gây ra bệnh ung thư máu.

2. Các loại ung thư máu

Ung thư máu gồm ba nhóm chính, bao gồm:

2.1 Bệnh bạch cầu

Bạch cầu có vai trò vô cùng quan trọng trong hệ thống miễn dịch, nó có khả năng chống nhiễm trùng. Tuy nhiên sự tăng đột biến và phát triển mạnh mẽ của tế bào này khiến cho người bệnh mất đi sức đề kháng vốn có của cơ thể.

Khi mắc phải bệnh bạch cầu cấp tính, một số lượng lớn các tế bào máu trắng chưa trưởng thành đã được sản xuất và tồn tại trong cơ thể, chúng làm tắc nghẽn tủy xương và ngăn không cho tủy xương sản xuất các tế bào máu khác. Bệnh bạch cầu khiến cho người mắc bệnh lâm vào tình trạng thiếu máu trầm trọng, kéo dài cho đến chết.

2.2 Lymphoma

Loại ung thư máu này có ảnh hưởng đến hệ bạch huyết. Hệ bạch huyết là một phần vô cùng quan trọng trong hệ thống miễn dịch, nó có vai trò bảo vệ cơ thể khỏi sự nhiễm trùng và bệnh tật. Khi cơ thể sản sinh ra quá nhiều tế bào lympho một cách vô tổ chức và sự tồn tại lâu của chúng gây nên tình trạng quá tải, khiến hệ thống miễn dịch bị tổn thương nghiêm trọng. Loại ung thư này có thể phát triển trong nhiều bộ phận của cơ thể, bao gồm hạch bạch huyết, tủy xương, lá lách và một số cơ quan khác,...

2.3 Đa u tủy

Đây là một dạng ung thư máu của các tế bào plasma- được tìm thấy trong tủy xương và tạo ra các kháng thể chống lại sự nhiễm trùng. Khi mắc đa u tủy, một số lượng lớn các tế bào plasma tụ tập bất thường trong tủy xương và ngăn không cho tủy xương làm việc theo đúng chức năng của nó.

3. Ung thư máu ở trẻ em

Hiện nay, ung thư máu ở trẻ em đang ngày càng trở nên phổ biến. Theo nghiên cứu từ các chuyên gia cho biết, những trẻ em mắc ung thư máu thường ở độ tuổi từ 3 đến 4 tuổi. Tuy nhiên các biểu hiện của bệnh thường không thể hiện rõ ràng và rất khó nhận biết, chẳng hạn như sốt thất thường, da xanh xao, niêm mạc, đổ mồ hôi nhiều về đêm,..Các triệu chứng này thường chỉ xuất hiện trong vài ngày hoặc vài tuần.

Các loại ung thư máu thường thấy ở trẻ em, bao gồm:

• Bệnh bạch cầu dòng lympho cấp tính (ALL)
• Bệnh bạch cầu tủy cấp tính (AML)
• Bệnh bạch cầu tủy xương mãn tính (CML)
• Bệnh bạch cầu lymphocytic mãn tính (CLL)
• Bệnh bạch cầu tủy bào thiếu niên (JMML)

4. Nguyên nhân gây ung thư máu

Hiện nay, y học vẫn chưa xác định cụ thể nguyên nhân gây ra ung thư máu, tuy nhiên có một số yếu tố rủi ro có thể gây bệnh, bao gồm:

• Thường xuyên tiếp xúc với nguồn phóng xạ hoặc những bệnh nhân tiếp nhận xạ trị
• Bệnh nhân mắc ung thư được điều trị bằng dược phẩm
• Những người phải làm việc trong môi trường có chứa nhiều hóa chất độc hại như benzen và formaldehyde.
• Các bệnh do thay đổi gen như hội chứng Down, do virus hoặc các bệnh về máu khác.

5. Triệu chứng của bệnh ung thư máu là gì?

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh ung thư máu thường thay đổi tùy thuộc vào số lượng bạch cầu có trong máu và tùy vào nơi mà các bạch cầu ác tính tụ tập. Dưới đây là những triệu chứng thường thấy nhất ở bệnh nhân mắc ung thư máu:

• Sốt cao, rét run, kèm theo các triệu chứng như cảm cúm
• Đau đầu, đau khớp do tủy bị chèn ép
• Cơ thể luôn mệt mỏi cực độ, da đổi màu trắng nhợt do thiếu hồng cầu
• Hay bị chảy máu chân răng do chức năng làm đông máu của tiểu cầu bị suy giảm
• Dễ bị nhiễm trùng do bạch cầu không thực hiện được chức năng chống nhiễm khuẩn
• Biếng ăn, sụt cân không kiểm soát
• Cơ thể dễ bị chảy máu và bầm tím
• Thường xuyên ra mồ hôi đêm
• Khó chịu hoặc sưng nề ở bụng

6. Điều trị ung thư máu

Ung thư máu là loại ung thư có diễn biến nhanh và phức tạp, nếu không phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn tới tử vong. Trước khi lựa chọn các phương pháp điều trị, bệnh nhân sẽ được tiến hành xét nghiệm, phân tích tình trạng bệnh một cách kỹ càng. Phác đồ điều trị cũng sẽ phụ thuộc vào giai đoạn bệnh và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Một số phương pháp điều trị ung thư máu có thể được chỉ định cho bệnh nhân, bao gồm:

6.1 Hóa trị

Tiêu diệt các tế bào ung thư máu bằng thuốc, tiêm, truyền thuốc vào tĩnh mạch hoặc tiêm vào dịch não tủy. Bên cạnh đó, nó cũng giúp ngăn chặn sự tăng trưởng và phát triển của các tế bào ung thư bạch cầu. Phương pháp này sẽ được thực hiện theo chu kỳ.

6.2 Xạ trị

Tiêu diệt tế bào ung thư bằng các chùm tia năng lượng cao

6.3 Liệu pháp điều trị sinh học

Tiêu diệt tế bào ung thư máu bằng việc truyền chất kháng thể đơn dòng vào người bệnh. Phương pháp này cũng giúp cải thiện hệ miễn dịch tự nhiên của cơ thể và làm chậm sự phát triển của các tế bào ung thư máu.

6.4 Thay tủy/Cấy tế bào gốc

Phương pháp này thường được áp dụng sau khi người bệnh đã được điều trị bằng hóa trị hoặc xạ trị. Người bệnh sẽ được cấy các tế bào gốc khỏe mạnh thông qua một tĩnh mạch lớn. Những tế bào được cấy này sẽ thay thế những tế bào bị hủy diệt trong quá trình điều trị trước đó.

7. Các biện pháp phòng ngừa ung thư máu

Ung thư máu sẽ rất khó chữa trị nếu bệnh được phát hiện ở giai đoạn muộn. Chính vì vậy, bạn nên chú ý tới các vấn đề về sức khỏe của bản thân cũng như chủ động phòng ngừa bệnh từ trước. Để phòng ngừa hiệu quả ung thư máu, bạn có thể thực hiện những cách sau đây:

• Tránh tiếp xúc thường xuyên với hóa chất: Ví dụ như thuốc diệt cỏ, benzen
• Tránh tiếp xúc với các tia bức xạ: Bạn nên cố gắng giảm thiểu thời gian tiếp xúc với các tia bức xạ cao.
• Tập thể dục mỗi ngày: Tập thể dục thường xuyên rất tốt trong việc ngăn ngừa các căn bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư máu. Mỗi ngày bạn nên dành ra 30 phút để tập thể dục.
• Chế độ ăn uống khoa học: Giảm lượng tiêu thụ các chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa, nên ăn các loại ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau quả.

Ngoài ra, sàng lọc ung thư sớm được coi là “chìa khóa vàng” để phát hiện sớm và đưa ra các phương pháp ngăn chặn và phác đồ điều trị ung thư hiệu quả để từ đó làm giảm nguy cơ tử vong và giảm chi phí cho người bệnh. Hiện nay, bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đã và đang là cơ sở y tế đi đầu trong lĩnh vực phát hiện, Gói khám sàng lọc ung thư công nghệ cao tại Vinmec mang tới cho bạn cơ hội tầm soát, phát hiện kịp thời các nguy cơ cảnh báo bệnh để tối ưu hóa hiệu quả điều trị, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Mọi thắc mắc về sàng lọc ung thư tại Vinmec hãy đến trực tiếp tại bệnh viện hoặc liên hệ TẠI ĐÂY để được giải đáp.

Bài viết tham khảo nguồn: health.clevelandclinic.org

XEM THÊM:

• Xét nghiệm máu có phát hiện bệnh ung thư hay không?
• Ý nghĩa của xét nghiệm máu và nước tiểu trong gói khám sức khỏe tổng quát
• Vì sao cần chủ động xét nghiệm máu tổng quát để phát hiện bệnh?