Hóa trị là một phương pháp quan trọng trong điều trị ung thư, nhưng nó cũng đem đến nhiều tác dụng phụ và thách thức dinh dưỡng cho bệnh nhân. Việc xây dựng một thực đơn cho người truyền hóa chất là cực kỳ quan trọng để giúp cải thiện thể chất, hỗ trợ quá trình phục hồi và giảm thiểu các tác dụng phụ sau điều trị.
Vai trò của dinh dưỡng cho người truyền hóa chất
Tổn thương bệnh lý và tác động của thuốc hóa trị thường gây ra nhiều tác động tiêu cực lên thể trạng bệnh nhân (rụng tóc, khô miệng, buồn nôn, suy nhược thể chất và rối loạn tiêu hóa). Vì vậy, cần cung cấp cho bệnh nhân một chế độ dinh dưỡng khoa học.
Duy trì hàm lượng dinh dưỡng cần thiết:
Quá trình hóa trị không chỉ giết tế bào ung thư mà còn ảnh hưởng đến các tế bào khỏe mạnh khác trong cơ thể. Để đối phó với tác động này, người bệnh cần cung cấp đầy đủ năng lượng và dinh dưỡng. Một thực đơn phù hợp sẽ giúp bổ sung đủ protein, vitamin và khoáng chất và chất béo không bão hòa, cung cấp năng lượng cần thiết cho cơ thể hoạt động và hỗ trợ quá trình phục hồi.
Giảm nguy cơ nhiễm trùng:
Người bệnh ung thư sau hóa trị thường có miễn dịch suy yếu, dễ mắc các bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng. Việc bổ sung các chất dinh dưỡng giúp tăng cường hệ miễn dịch sẽ giảm thiểu nguy cơ này. Thực đơn nên bao gồm các thực phẩm giàu vitamin C, vitamin E, kẽm và selen để hỗ trợ chức năng miễn dịch và phòng ngừa nhiễm trùng.
Đối phó với tác dụng phụ của hóa trị:
Hóa trị thường gây ra các tác dụng phụ như buồn nôn, khó tiêu, khô miệng, suy nhược cơ thể… Một thực đơn thiết kế đúng cách có thể giúp giảm bớt các tác dụng này. Chẳng hạn, ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ có thể giúp cải thiện tiêu hóa và giảm cảm giác buồn nôn.
Hỗ trợ quá trình phục hồi và chữa lành:
Các chất dinh dưỡng như protein, canxi, magie và các vitamin nhóm B là cần thiết để tái tạo tế bào, hỗ trợ sự phục hồi của cơ thể sau khi hóa trị. Thực đơn nên tập trung vào việc cung cấp các nguồn dinh dưỡng này để giúp cơ thể chữa lành và hồi phục nhanh chóng.
Nguyên tắc xây dựng thực đơn dinh dưỡng cho người truyền hóa chất
Chế độ dinh dưỡng lành mạnh là yếu tố quan trọng không thể thiếu đối với người bệnh ung thư, đặc biệt là những ai đang trải qua liệu pháp hóa trị. Để đảm bảo cơ thể đủ năng lượng và các dưỡng chất cần thiết, bệnh nhân nên tập trung vào các thành phần dinh dưỡng chính sau:
Protein (60 - 70g/ngày):
Protein là thành phần cần thiết để tái tạo và bảo trì mô tế bào trong cơ thể. Đặc biệt đối với người ung thư, việc cung cấp đủ lượng protein giúp hỗ trợ quá trình phục hồi sau hóa trị. Các nguồn protein nên ưu tiên như trứng, thịt gia cầm, cá, đậu nành, hạt như hạnh nhân, hạt điều, và hạt sen.
Carbohydrate (250 - 360g/ngày):
Carbohydrate là nguồn năng lượng chính giúp duy trì hoạt động của cơ thể. Người bệnh nên chọn các loại ngũ cốc nguyên hạt như gạo lứt, bánh mì đen, yến mạch, và rau củ để cung cấp chất đường bột cho cơ thể. Nên hạn chế tinh bột từ ngũ cốc tinh chế như gạo trắng, phở, bánh mì, xôi, và các thực phẩm giàu đường.
Chất béo tốt (25 - 35g/ngày):
Chất béo không bão hòa như omega-3, 6, 9 có vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu tác dụng phụ của hóa trị và thúc đẩy quá trình phục hồi. Omega-3, đặc biệt là, đã được chứng minh là có khả năng ổn định các chỉ số sinh học và hỗ trợ miễn dịch. Các nguồn chất béo tốt bao gồm dầu ô-liu, cá hồi, hạt chia, và các loại hạt khác.
Vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa:
Vitamin C, E, và các khoáng chất như kali, selen, sắt, và kẽm giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương và hỗ trợ chức năng miễn dịch. Đảm bảo thực đơn cung cấp đầy đủ các dưỡng chất này sẽ giúp người bệnh ung thư hồi phục nhanh chóng và giảm thiểu tác dụng phụ của liệu pháp hóa trị.
Bổ sung dưỡng chất thực vật:
Carotenoids (trong cà chua, ớt chuông, bông cải xanh, cà rốt) và phytosterols (trong hạt chia, hạt lanh, hạt hướng dương, dầu ô-liu) là các dưỡng chất thực vật quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị ung thư. Chúng có khả năng bảo vệ cơ thể và ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư.
Nước (1.5 - 2 lít/ngày):
Việc duy trì cơ thể luôn được cung cấp đủ nước là rất quan trọng đối với người truyền hóa chất. Tình trạng mất nước do nôn, tiêu chảy trong quá trình điều trị có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Do đó, cung cấp đủ lượng nước hàng ngày giúp duy trì sự cân bằng nước trong cơ thể và hỗ trợ quá trình phục hồi.
Thực phẩm dinh dưỡng cho người truyền hóa chất
Chế độ dinh dưỡng chính là yếu tố không thể thiếu trong quá trình điều trị ung thư, đặc biệt là khi người bệnh phải trải qua liệu pháp hóa trị. Việc cân bằng dinh dưỡng phù hợp không chỉ giúp cung cấp đủ năng lượng mà còn hỗ trợ giảm thiểu các tác dụng phụ từ quá trình điều trị.
Thực phẩm giàu protein:
- Thịt gà, cá: Đây là nguồn protein dồi dào và dễ tiêu hóa. Việc chọn lựa thịt gà và cá giúp giảm lượng cholesterol và chất béo chuyển hóa so với thịt đỏ.
- Hạt như hạt điều, đậu phộng, hạnh nhân, hạt dẻ, hạt lanh: Các loại hạt này không chỉ giàu protein mà còn cung cấp nhiều dưỡng chất khác như chất béo tốt và chất xơ.
Thực phẩm giàu chất xơ:
- Rau xanh: Rau xà lách, cải bó xôi, rau cải canh, rau bắp cải là những nguồn chất xơ tuyệt vời giúp hỗ trợ hệ tiêu hoá và bài tiết các chất độc ra khỏi cơ thể.
- Quả: Bưởi, táo, quýt, lê, dứa, cam, xoài, kiwi đều là các loại quả giàu chất xơ và vitamin, phù hợp cho người bệnh ung thư.
Thực phẩm giàu chất béo tốt:
- Omega-3, 6, 9: Các axit béo này có trong cá nước lạnh như cá thu, cá mòi, cá trích, cá hồi, và cũng có trong các loại hạt như quả óc chó, hạnh nhân, hạt lanh, hạt phỉ, hạt hướng dương.
- Dầu thực vật: Dầu ô liu, dầu cải, dầu đậu nành là những nguồn dầu giàu chất béo tốt, hỗ trợ chức năng của cơ thể.
Thực phẩm dễ ăn, dễ tiêu hóa:
- Thịt mềm: Ức gà, thăn bò, cá là các lựa chọn thích hợp cho người bệnh vì chúng dễ tiêu hóa.
- Trái cây chín mềm: Xoài, đu đủ, thanh long, chuối là các loại trái cây giàu nước và dễ tiêu hóa.
Thực phẩm nên hạn chế:
- Thực phẩm nhiều đường và tinh bột: Giảm tiêu thụ các loại ngũ cốc tinh chế như gạo trắng, bánh mì, phở, xôi, và các loại thực phẩm chứa nhiều đường như trái cây sấy khô, mứt, và nước giải khát có ga.
- Thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hoà: Hạn chế thực phẩm có chứa nhiều chất béo bão hoà như thịt đỏ, mỡ động vật, và các sản phẩm từ kem và sữa béo.
Thực đơn dinh dưỡng cho người truyền hóa chất trong điều trị ung thư cần đảm bảo cung cấp đủ năng lượng và các dưỡng chất thiết yếu để hỗ trợ quá trình phục hồi, giảm thiểu tác dụng phụ, và duy trì sức khỏe. Việc chọn lựa các thực phẩm phù hợp và đa dạng sẽ giúp người bệnh có thể vượt qua thử thách của liệu pháp hóa trị một cách hiệu quả nhất.
Xem thêm:
- Xây dựng thực đơn cho bệnh nhân ung thư
- Tiên lượng là gì? Điều cần biết về tiên lượng
