Vắc xin phòng HPV được chỉ định chủng ngừa cho trẻ em và người lớn từ 9 - 45 tuổi với lịch tiêm 2 hoặc 3 mũi tùy vào loại vắc xin và độ tuổi bắt đầu tiêm ngừa, phòng ngừa các bệnh ung thư sinh dục nguy hiểm gây ra do HPV cho cả nam và nữ giới, bao gồm ung thư cổ tử cung, ung thư hậu môn, ung thư âm hộ, ung thư âm đạo…
Vậy nếu chỉ tiêm HPV 1 mũi có tác dụng không? Lịch tiêm vắc xin HPV cho trẻ em và người lớn cụ thể như nào? Bên cạnh việc tiêm ngừa vắc xin, cần áp dụng thêm các phương pháp phòng ngừa nào? Cùng chuyên gia đến từ Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây.
BS Nguyễn Văn Mác Toàn, Quản lý Y khoa Vùng 1 - miền Trung - Tây Nguyên, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết: “HPV là nguyên nhân gây ra mụn cóc sinh dục, các bệnh ung thư ác tính nguy hiểm ở cả nam và nữ. Bộ Y tế Việt Nam khuyến cáo tất cả trẻ em và người lớn từ 9 - 45 tuổi cần chủ động tiêm vắc xin phòng HPV càng sớm càng tốt, tiêm đầy đủ 2 hoặc 3 liều tùy vào từng độ tuổi, chú ý tiêm đúng lịch hẹn của bác sĩ nhằm tối ưu hóa hiệu quả miễn dịch, bảo vệ người tiêm khỏi nguy cơ lây nhiễm và mắc các bệnh do HPV một cách tốt nhất.”
Tiêm HPV 1 mũi có tác dụng không?
Tiêm 1 mũi vắc xin HPV có thể có tác dụng tạo đáp ứng miễn dịch ban đầu nhưng để đạt hiệu quả bảo vệ tối ưu và bền vững, cần tiêm đủ 2 hoặc 3 mũi theo khuyến cáo, nếu không khả năng bảo vệ sẽ thấp và không kéo dài.
Chi tiết hơn, các chuyên gia lý giải rằng, liều vắc xin đầu tiên có thể kích hoạt đáp ứng miễn dịch ban đầu, giúp cơ thể sẵn sàng ứng phó khi gặp các chủng HPV nguy hiểm nếu chẳng may tiếp xúc trong tương lai.
Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả bảo vệ tối ưu, các khuyến cáo hiện tại là cần tiêm đủ 2 hoặc 3 mũi vắc xin HPV, tùy theo loại vắc xin và độ tuổi bắt đầu tiêm chủng. Như trên đã đề cập, liều tiêm đầu tiên đóng vai trò kích hoạt đáp ứng miễn dịch ban đầu, không tạo ra đủ miễn dịch khi tiêm, nên nhà sản xuất khuyến cáo phải tiêm thêm liều để kích thích cơ thể sinh miễn dịch nhiều hơn, bền vững hơn.
Nếu tiêm không đủ liều theo đúng khuyến cáo thì tính sinh miễn dịch thấp, không duy trì hiệu quả phòng bệnh trong dài hạn và người tiêm vẫn có khả năng nhiễm bệnh trong tương lai, gây lãng phí tiền bạc và công sức tiêm chủng.
Vắc xin HPV tiêm mấy mũi là đủ để phòng bệnh?
Hiện nay, tại Việt Nam và các quốc gia trên toàn thế giới đang lưu hành 2 loại vắc xin HPV với hiệu quả cao hơn 90% khi được tiêm đầy đủ và đúng lịch tiêm khuyến cáo. Bao gồm:
- Vắc xin Gardasil (Mỹ) phòng ung thư cổ tử cung, ung thư hậu môn, vòm họng, âm đào, âm hộ, mụn cóc sinh dục và các bệnh do HPV tuýp 6, 11, 16 và 18 gây ra.
- Vắc xin Gardasil 9 (Mỹ) cung cấp khả năng phòng ngừa ung thư cổ tử cung, hậu môn, vòm họng, âm đạo, âm hộ, các tổn thương tiền ung thư/loạn sản, mụn cóc sinh dục và các bệnh do HPV tuýp 6, 11, 16, 18 31, 33, 35, 52, 58.
Hai loại vắc xin được chỉ định với lịch tiêm cụ thể như sau:
Tên vắc xin Nhóm tuổi Lịch tiêm Gardasil Trẻ em và phụ nữ trong độ tuổi từ 9 đến 26 tuổi.- Mũi 1: Lần tiêm đầu tiên;
- Mũi 2: 2 tháng sau mũi 1;
- Mũi 3: 6 tháng sau mũi 1.
Phác đồ 2 mũi:
- Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi
- Mũi 2: cách mũi 1 từ 6-12 tháng.
Nếu mũi 2 tiêm cách mũi 1 < 5 tháng, cần tiêm mũi 3 cách mũi 2 ít nhất 3 tháng.
Phác đồ 3 mũi (0-2-6):
- Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi
- Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 2 tháng
- Mũi 3: cách mũi 2 ít nhất 4 tháng
Người từ tròn 15 tuổi đến 45 tuổi tại thời điểm tiêm lần đầu tiên:
Phác đồ 3 mũi (0-2-6):
- Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi
- Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 2 tháng
- Mũi 3: cách mũi 2 ít nhất 4 tháng.
⇒ Bạn có thể tìm hiểu: Vắc xin HPV tiêm mấy mũi là đủ?
Các trường hợp thường gặp về tiêm mũi đầu HPV
1. Tiêm HPV mũi 1 xong có bầu thì phải làm sao?
Các nghiên cứu cho đến nay không tìm thấy bằng chứng về những tác động xấu đáng kể do tiêm vắc xin HPV trong thai kỳ. Tuy nhiên, do chưa có đầy đủ các dữ liệu cụ thể, mang tính đối chứng về tính an toàn và hiệu quả của vắc xin HPV khi được tiêm ngừa trong giai đoạn mang thai. Chính vì thế, để tối ưu hóa hiệu quả và đặc biệt là đảm bảo tính an toàn cho thai nhi, nhà sản xuất khuyến cáo không nên tiêm vắc xin HPV cho phụ nữ mang thai.
Trong trường hợp chẳng may tiêm một liều vắc xin HPV và có thai, không nên quá lo lắng nhưng cần thông báo cho bác sĩ sản khoa. Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng sức khỏe hiện tại, đưa ra các tư vấn phù hợp và quản lý tốt nhất cho thai kỳ. Các chuyên gia y tế sẽ ưu tiên cho việc đảm bảo thai kỳ diễn ra thuận lợi.
Bác sĩ sẽ khuyên trì hoãn việc tiếp tục các liều vắc xin HPV tiếp theo cho đến khi kết thúc thời kỳ mang thai và sức khỏe phục hồi ổn định. Việc trì hoãn này không làm giảm hiệu quả tổng thể của việc tiêm chủng, bởi các liều vắc xin vẫn có thể được hoàn tất sau khi sinh mà không cần tiêm lại từ đầu.
2. Đã tiêm mũi 1 nhưng mũi 2 bị trễ lịch do quên hay hết vắc xin
Tiêm vắc xin HPV là biện pháp quan trọng nhằm ngăn ngừa các bệnh liên quan đến virus gây u nhú ở người. Tuy nhiên, vì nhiều lý do khác nhau như quên lịch hẹn hoặc thiếu hụt nguồn cung vắc xin, việc tiêm mũi thứ hai có thể bị trì hoãn. Đây là tình trạng không hiếm gặp và gây ra nhiều lo lắng về hiệu lực của vắc xin khi không tuân thủ đúng lịch trình tiêm chủng.
Theo các khuyến nghị y tế, trong trường hợp tiêm mũi thứ hai bị trễ, hiệu quả của vắc xin sẽ không bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Các nghiên cứu cho thấy miễn là chuỗi tiêm chủng hoàn tất, khả năng bảo vệ của vắc xin vẫn được duy trì ở mức cao.
Vì thế, nếu bị trễ lịch tiêm, điều đầu tiên cần làm là liên hệ ngay với cơ sở y tế để lên kế hoạch tiêm các mũi còn thiếu càng sớm càng tốt. Không cần phải bắt đầu lại từ đầu. Các tổ chức y tế như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) đều đồng thuận rằng, chỉ cần hoàn thành các mũi vắc xin còn lại trong thời gian cho phép, không cần tiêm lại từ mũi đầu tiên.
Việc trì hoãn vắc xin đôi khi xảy ra do hết nguồn cung, một vấn đề không chỉ ảnh hưởng cá nhân mà còn tác động đến sức khỏe cộng đồng. Hiện nay, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC đang cung ứng đầy đủ cả hai loại vắc xin HPV - Gardasil và Gardasil 9 với số lượng lớn, có sẵn tại các trung tâm trên toàn quốc.
Vắc xin được nhập khẩu chính hãng, bảo quản trong hệ thống dây chuyền lạnh (Cold Chain) và hệ thống hàng trăm kho lạnh đạt chuẩn GSP theo tiêu chuẩn Quốc tế. VNVC cam kết thực hiện quy trình tiêm chủng an toàn, điều dưỡng tiêm nhẹ nhàng, êm ái, dịch vụ chăm sóc Khách hàng tận tâm, nhiệt tình, chuyên nghiệp, mong muốn mang đến trải nghiệm tiêm chủng vắc xin dịch vụ toàn diện, khẳng định vị thế hệ thống tiêm chủng vắc xin an toàn, uy tín, chất lượng hàng đầu Việt Nam.
Tóm lại, dù việc tiêm mũi thứ hai bị trễ có thể gây ra sự xáo trộn, điều quan trọng là tính linh hoạt trong tiếp cận chăm sóc y tế. Các cá nhân cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để điều chỉnh lịch tiêm phù hợp, qua đó bảo đảm hiệu quả bảo vệ của vắc xin HPV được duy trì ở mức tốt nhất. Điều này không chỉ bảo vệ sức khỏe cá nhân mà còn góp phần vào nỗ lực phòng chống các bệnh do HPV gây ra trong cộng đồng.
3. Người gần hết độ tuổi tiêm HPV thì có thể tiêm 1 mũi được không?
Vắc xin HPV được khuyến nghị tiêm cho cả nam và nữ trong độ tuổi từ 9 đến 45, với ưu tiên thực hiện trong độ tuổi “vàng” 9 - 14, nhằm cung cấp sự bảo vệ tối đa trước khi có bất kỳ phơi nhiễm nào với virus. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là, đối với những người gần đạt đến ngưỡng tối đa của độ tuổi khuyến cáo, liệu chỉ tiêm một mũi có mang lại hiệu quả hay không?
Theo các chuyên gia y tế, việc tiêm phòng đầy đủ theo lịch trình khuyến cáo là lý tưởng để tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh nhất và bảo vệ lâu dài. Tuy nhiên, trường hợp chỉ tiêm một mũi có thể không đảm bảo mức bảo vệ tối đa, nó vẫn có thể cung cấp một mức độ miễn dịch nhất định, đặc biệt đối với những người gần hết độ tuổi tiêm.
Nghiên cứu gần đây cho thấy thậm chí chỉ một liều vắc xin cũng có thể tạo ra sự miễn dịch cơ bản, mặc dù thấp hơn so với việc hoàn thành đầy đủ liệu trình. Dẫu vậy, việc tiêm các liều đầy đủ sau này, nếu có cơ hội, vẫn được khuyến cáo để bảo đảm hiệu quả bảo vệ tối ưu.
Ngoài ra, đối với những người chưa bắt đầu liệu trình tiêm HPV và đang đứng trước ngưỡng tuổi khuyến cáo, việc nhanh chóng thảo luận với bác sĩ là cần thiết. Điều này giúp xác định các lựa chọn phù hợp và tối ưu hóa thời gian tiêm. Trong một số trường hợp, các bác sĩ có thể khuyến nghị theo dõi và cân nhắc hoàn thành liệu trình ngay cả sau tuổi 45, tùy thuộc vào rủi ro cá nhân và tình trạng sức khỏe.
Lưu ý, HPV là virus có khoảng 200 chủng, khả năng lây nhiễm nhanh chóng thông qua quan hệ tình dục, tiếp xúc da kề da, truyền từ mẹ sang con (hiếm gặp). Người gần hết độ tuổi tiêm HPV thường đã quan hệ tình dục và sinh con nên khả năng lây nhiễm HPV rất cao. Vì vậy tiêm vắc xin HPV cần được thực hiện càng sớm càng tốt, ngay khi còn trong khung tuổi chỉ định, để nhận được phòng vệ tốt nhất.
⇒ Bạn có thể đọc thêm ở bài viết: 45 tuổi có tiêm phòng HPV được không? Bảo vệ khỏi bệnh gì?
Những nghiên cứu về tiêm HPV 1 liều
Để củng cố thêm câu trả lời cho thắc mắc tiêm hpv 1 mũi có tác dụng không, mời bạn tìm hiểu về một số nghiên cứu về tiêm HPV 1 liều:
Trong bài nghiên cứu “Evidence for single-dose protection by the bivalent HPV” (tạm dịch: Bằng chứng về khả năng bảo vệ liều đơn của vắc xin HPV hai giá) của Aimée R. Kreimer vào năm 2018 cho thấy, việc tiêm vắc xin 1 liều duy nhất tuy không giảm dần khả năng bảo vệ của vắc xin đối với các chủng HPV nhưng lượng chuyển đổi kháng thể thấp hơn đáng kể so với những người nhận được 2 và 3 liều vắc xin đầy đủ. [1]
Theo bài nghiên cứu “HPV vaccine: One, two, or three doses for cervical cancer prevention?” (Tạm dịch: Vắc xin HPV: Một, hai hay ba liều để phòng ngừa ung thư cổ tử cung?) của Gauravi A. Mishra, Sharmila A. Pimple và Surendra S. Shastri khẳng định rằng, tiêm đầy đủ 2 hoặc 3 liều vắc xin mới có khả năng tạo ra nồng độ kháng thể tối ưu, giúp duy trì bảo vệ chống khỏi HPV trong nhiều năm. Tác giả cũng chỉ ra rằng, mặc dù tiêm vắc xin 1 liều có thể giúp giảm chi phí tiêm chủng nhưng không chắc chắn sẽ tạo đủ nồng độ kháng thể ổn định để bảo vệ về lâu dài. [2]
Các biện pháp phòng ngừa HPV song song với tiêm vắc xin
Tiêm vắc xin HPV là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất. Bên cạnh đó, mọi đối tượng cần kết hợp với các biện pháp phòng ngừa HPV song song, cụ thể như sau:
- Quan hệ tình dục an toàn: Lây nhiễm HPV qua hoạt động tình dục chiếm tỷ lệ rất cao. Vì vậy, sử dụng các biện pháp quan hệ tình dục an toàn như bao cao su, màng chắn nha khoa… sẽ giúp hạn chế khả năng lây nhiễm HPV hiệu quả;
- Không quan hệ tình dục bừa bãi: Quan hệ với nhiều bạn tình hoặc quan hệ với bạn tình khi chưa nắm rõ tình trạng sức khỏe và bệnh lý của đối phương làm tăng nguy cơ nhiễm HPV, thậm chí nhiễm nhiều chủng HPV, bao gồm cả các nhóm HPV nguy cơ cao. Vì vậy mỗi người chỉ nên có một bạn tình, duy trì lối sống quan hệ, hôn nhân chủng thủy 1 vợ - 1 chồng để hạn chế nguy cơ lây nhiễm tối đa;
- Hạn chế hút thuốc: Hút thuốc lá hoặc hít phải khói thuốc có thể làm tăng nguy cơ nhiễm HPV type 16 - chủng HPV nguy cơ cao gây ra các bệnh ung thư vòm họng, ung thư cổ tử cung do các thành phần trong khói thuốc làm suy giảm chức năng miễn dịch của cơ thể, khiến cơ thể không đủ khả năng chống lại sự xâm nhập và tấn công của các tác nhân gây bệnh, bao gồm HPV. Vì vậy, hạn chế hút thuốc không chỉ bảo vệ bản thân khỏi nguy cơ mắc các bệnh do HPV gây ra mà còn bảo vệ cộng đồng xung quanh khỏi tác hại của HPV;
- Vệ sinh sạch sẽ cơ quan sinh dục: Giữ vệ sinh vùng kín sạch sẽ và đúng cách cũng giúp phòng tránh lây nhiễm HPV hiệu quả. Nên chú ý vệ sinh nhẹ nhàng vùng kín 2 lần mỗi ngày với nước sạch, không dùng tay hoặc vòi sen rửa sâu vào âm đạo, không quan hệ tình dục trong thời kỳ hành kinh hay mặc quần lót quá chật; Đối với nam giới, cần vệ sinh nhẹ nhàng dương vật bằng nước sạch và lau khô bằng khăn sạch, mềm;
- Tầm soát/ xét nghiệm ung thư theo định kỳ: Tầm soát ung thư theo định kỳ là cách tốt nhất để phát hiện sớm các bất thường hay dấu hiệu tiền ung thư để được điều trị kịp thời. Hiện nay có hai phương pháp tầm soát ung thư được sử dụng phổ biến bao gồm xét nghiệm HPV và xét nghiệm Pap.
Tiêm vắc xin phòng HPV là biện pháp phòng tránh các bệnh ung thư an toàn, hiệu quả và tiết kiệm nhất. Với thắc mắc “tiêm HPV 1 mũi có tác dụng không?” nhiều nghiên cứu chỉ ra tiêm HPV vẫn mang hiệu quả phòng ngừa tức thời, mang tính chất kích thức đáp ứng miễn dịch lần đầu, vẫn cần bổ sung thêm những liều tiêm tiếp theo để đảm bảo đáp ứng miễn dịch đạt được ở mức tối ưu và sinh kháng thể bền vững, bảo vệ người tiêm khỏi nguy cơ lây nhiễm và mắc các bệnh do HPV tốt nhất.
Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào về vấn đề “tiêm HPV 1 mũi có tác dụng không”, các loại vắc xin HPV tại VNVC và các phương pháp phòng ngừa HPV hiệu quả tại nhà, quý Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC thông qua hotline 028.7102.6595 hoặc inbox qua fanpage facebook VNVC - Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em & Người lớn hoặc đến ngay các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc để được nhân viên chăm sóc Khách hàng hướng dẫn chi tiết, được bác sĩ thăm khám sàng lọc, tư vấn sức khỏe và chỉ định tiêm ngừa phù hợp. Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây.
