Trong số các bệnh lý liên quan đến đường tiêu hóa, bệnh đại tràng ngày càng trở nên phổ biến. Là bộ phận có vai trò quan trọng nên khi đại tràng bị tổn thương sẽ gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe. Do đó, việc trang bị đầy đủ kiến thức về vị trí, cấu tạo, vai trò và các bệnh lý thường gặp đại tràng sẽ giúp chúng ta có cách phòng ngừa, điều trị hiệu quả, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống.
Vị trí và cấu tạo của đại tràng
Đại tràng hay ruột già là đoạn cuối cùng của ống tiêu hoá với 3 phần chính gồm manh tràng, kết tràng và trực tràng. Đại tràng nối liền với ruột non tại vị trí giữa manh tràng và kết tràng cùng sự xuất hiện của van hồi đảm nhận vai trò giữ không cho các chất ở ruột già trào ngược trở lại ruột non. Phần dưới cùng của đại tràng là trực tràng sẽ nối liền với ống hậu môn.
Kích thước của đại tràng sẽ phụ thuộc vào giới tính và cơ thể mỗi người. Thông thường chiều dài của đại tràng ở người Việt Nam khoảng 150cm, chiếm nửa chiều dài của ống tiêu hóa.
Đại tràng được chia làm 3 phần chính bao gồm:
- Manh tràng: Phần này có hình dạng tròn như chiếc túi nằm ngay phía dưới hỗng tràng được đổ vào trong ruột già. Ngay ở phía đầu manh tràng bịt kín có một đoạn ruột ngắn nhỏ như ngón tay dài khoảng 9cm hình dạng giống giun, đó chính là ruột thừa.
- Kết tràng: Đây là phần chính của đại tràng gồm các phần theo thứ tự kết tràng lên, kết tràng ngang, kết tràng xuống, kết tràng sigma. Từ manh tràng đi dọc lên trên bên phải ổ bụng đến đoạn uốn cong là kết tràng lên, tiếp theo đoạn nằm ngang ổ bụng gọi là kết tràng ngang. Cuối đoạn kết tràng ngang tới gần lá lách bên trái, kết tràng tiếp tục uốn cong quay đầu xuống để tạo thành kết tràng xuống. Cuối cùng khi tới khung chậu, kết tràng cong thành hình chữ S gọi là kết tràng sigma.
- Trực tràng: Đây là phần tiếp nối với kết tràng sigma thông qua ống thẳng dài khoảng 15cm và có điểm kết thúc tại hậu môn. Ở nam giới, trực tràng nằm sau bàng quang. Còn ở nữ giới, nó sẽ nằm phía sau tử cung.
Vai trò của đại tràng
Đại tràng đảm nhiệm chức năng rất quan trọng trong đường tiêu hóa. Chức năng chính của đại tràng là tiếp nhận thức ăn đã được tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng từ ruột non. Tại đây, đại tràng sẽ chuyển các chất dinh dưỡng hấp thu được vào máu cung cấp cho các hoạt động của cơ thể. Tiếp theo, đại tràng sẽ tạo môi trường kiềm để phân hủy hết các thành phần thức ăn không thể tiêu hóa ở trong dạ dày và ruột non. Cuối cùng, đại tràng sẽ hấp thụ nước, muối khoáng từ thức ăn, kết hợp cùng sự phân hủy của vi khuẩn tạo thành khối bã thức ăn (hay còn gọi là phân) tích tụ lại ở trực tràng. Lượng phân tích tụ đủ lớn ở trực tràng sẽ tạo áp lực lên thành trực tràng để hình thành phản xạ đại tiện nhằm mục đích đẩy phân ra ngoài cơ thể qua ống hậu môn.
5 bệnh đại tràng thường gặp
Viêm đại tràng
Đây là bệnh lý phổ biến nhất ở đại tràng với tình trạng niêm mạc đại tràng bị viêm nhiễm do nhiều nguyên nhân khác nhau như vi khuẩn, virus, ký sinh trùng, hóa chất,... Viêm nhiễm ở niêm mạc đại tràng có thể nhỏ hoặc lan rộng khắp đại tràng với nhiều mức độ từ nhẹ đến nặng.
Viêm đại tràng có thể là bệnh cấp tính do vi khuẩn hoặc mạn tính. Trong đó, viêm đại tràng cấp thường ít gây biến chứng nguy hiểm, người bệnh thường chỉ gặp rối loạn nước và điện giải do tiêu chảy. Tuy nhiên, viêm đại tràng mạn tính lại không đơn giản như vậy, nó có thể gây ra nhiều biến chứng khôn lường như rối loạn hấp thu, rối loạn bài tiết, thủng đại tràng, ung thư đại tràng,...
Polyp đại tràng
Sự tăng sinh quá mức của niêm mạc đại trực tràng sẽ tạo ra các khối polyp đại tràng. Hầu hết polyp đại tràng là lành tính chỉ cần loại bỏ sẽ không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Tuy nhiên, cũng có rất nhiều khối polyp phát triển thành ung thư đại tràng đe dọa tính mạng của người bệnh.
Polyp đại tràng có thể gặp ở bất kỳ ai nhưng một số đối tượng sẽ có nguy cơ cao hơn người bình thường:
- Người trên 50 tuổi;
- Người có tiền sử bị polyp đại tràng;
- Gia đình có người thân bị polyp đại tràng, ung thư đại tràng.
Viêm đại tràng co thắt
Viêm đại tràng co thắt hay còn gọi là hội chứng ruột kích thích là tình trạng bất thường của nhu động ruột. 4 thể thường gặp của viêm đại tràng co thắt gồm tiêu chảy, táo bón, táo bón kết hợp tiêu chảy và không phân loại. Đây là một trong những bệnh lý đại tràng thường gặp nhất ở nước ta.
Viêm đại tràng co thắt thường gây ra tình trạng đau bụng, đầy hơi, thay đổi thói quen đại tiện. Tuy không nguy hiểm đến tính mạng nhưng viêm đại tràng co thắt lại tác động rất lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Viêm túi thừa đại tràng
Viêm túi thừa là tình trạng viêm xảy ra ở một hoặc nhiều túi thừa với các triệu chứng điển hình như đau bụng, buồn nôn, nôn, táo bón, sốt, đầy hơi,... Viêm túi thừa thường xuất hiện đột ngột và nhanh chóng biến mất sau khi điều trị. Tuy nhiên, nếu tổn thương trong giai đoạn cấp tính không hồi phục hoàn toàn, bệnh có thể tiến triển thành mãn tính. Viêm túi thừa tái phát nhiều lần có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như thủng đại tràng, viêm phúc mạc, áp xe, tắc ruột,...
Ung thư đại tràng
Đây là bệnh lý thuộc top 3 trong các bệnh ung thư với tỷ lệ mắc và tử vong rất cao. Ung thư đại tràng thường phát triển từ các polyp đại tràng với triệu chứng âm thầm trong giai đoạn đầu nên dễ bị bỏ qua.
Ung thư đại tràng thường có tiên lượng khá tốt so với các bệnh lý ung thư khác. Trường hợp người bệnh phát hiện sớm và điều trị ung thư đại tràng kịp thời sẽ có cơ hội sống cao. Do đó, việc phát hiện sớm các tổn thương từ giai đoạn tiền ung thư hoặc giai đoạn ung thư sớm chính là chìa khóa giúp người bệnh tăng khả năng chữa khỏi hoàn toàn căn bệnh này.
Trên đây là những thông tin cơ bản về cấu tạo đại tràng cũng như chức năng và một số bệnh lý thường gặp ở đại tràng. Bệnh đại tràng rất dễ mắc và ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống của người bệnh. Do đó, nếu cơ thể xuất hiện các dấu hiệu bất thường nghi ngờ bệnh đại tràng, bạn hãy nhanh chóng đi khám để được chẩn đoán và có hướng điều trị kịp thời.
